भारतमा के गर्दैछन् पूर्वराजा ?

नयाँदिल्ली, चैत ७ - नागरिक भएपछिको पहिलो भारत यात्रालाई पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रले पूर्णतः 'होलिडे टि्रप' बनाउन चाहेका छन् । दुई वर्षको तनावपछि उनी अहिले बिदाको मुडमा रहेको निकट स्रोतले कान्तिपुरलाई बतायो । भ्रमणलाई जोडेर भइरहेका अनुमान र विश्लेषणबारे भने उनी अनभिज्ञ छैनन् ।
'राजतन्त्र ब्युँताउन भारत गएको' भन्ने माओवादी आरोपबारे पनि उनी जानकार छन् । दिल्लीस्थित ज्ञानेन्द्रनिकट स्राेत भ्रमणको कुनै राजनीतिक उद्देश्य नरहेको दाबी गर्दै नागरिक भएपछिको पहिलो विदेश यात्रालाई उनले पूर्णतः 'होलिडे टि्रप' बनाउन चाहेको बताउँछ ।
'अहिलेको अवस्थामा टीभी, न्युजपेपर नहेर्ने कुरै भएन नि,' माओवादी आलोचनाबारे पूर्वराजालाई थाहा छ भन्ने प्रश्नमा स्रोतले शुक्रबार कान्तिपुरसँग भन्यो, 'तर व्यक्तिगत भइसकेको मान्छे आउँदा किन यत्रो ह्यु एन्ड क्राई
-होहल्ला) ? -साधारण) मान्छे भइसकेपछि मुभमेन्ट गर्न नपाउने भन्ने भएन नि । तपाईं आउनुभएको छ, म आएको छु । कोही चाइना जान्छन्, कोही इन्डिया जान्छन् ।'
राजा रहँदा ज्ञानेन्द्र सबैको 'ट्रम्प कार्ड' भएको र अहिले पनि कतिपयले आफ्नो कमजोरी लुकाउन उनैलाई दोष दिने गरेको स्रोतको प्रतिक्रिया थियो । 'आफू झगडा गर्दा कुरा मिलेन भने राजालाई देखाइदिएको छ,' आफ्नो परिचय र पूर्वराजासँगको सम्बन्धको प्रकृति सार्वजनिक नगरेमात्र बोल्ने सर्तमा स्रोतले भन्यो, 'उनीहरूले नै राजालाई विग फोर्स -ठूलो शक्ति) बनाइदिएका छन् ।'
आन्दोलनताका देशको विकास नहुनुमा राजतन्त्रलाई जिम्मेवार ठहर्‍याइएको तर राजतन्त्र हटेपछि पनि विकासको मार्गतिर देश बढ्न नसकेको राजाको भनाइ उद्धृत गर्दै स्रोतले बतायो । 'राजा हटे देश स्वर्गै हुन्छ भनेको होइन,' स्रोतले भन्यो, 'आज तीन वर्ष भयो राजा पावरलेस भएको तर खै, देशमा के भयो ?'
पूर्वराजाले भारतमा मुख्यतः आफन्त र परिवारजनलाई भेटेको बताइए पनि उनको राजनीतिक भेटघाट जारी छ । उनले बुधबार भारतीय सत्तारूढ गठबन्धनकी नेतृ सोनिया गान्धीलाई भेटेका थिए । भेटमा भारतको सरकारी धारणा वा सहभागिता प्रकट नभएको यहाँस्थित विदेश मन्त्रालय स्रोतले बताएको छ । 'उहाँले प्रधानमन्त्री र कुनै पनि सरकारी अधिकारीसँग भेट्नुहुने छैन,' स्रोतले दाबी गर्‍यो, 'उहाँ निजी भ्रमणमा आउनुभएको हो ।' गान्धीसँगको भेट पनि
विदेश मन्त्रालयमार्फत नभएको स्रोतले बतायो ।
दिल्लीको धौलाकुवास्थित ताज प्यालेस होटलको छैटौं तल्लामा बसेका पूर्वराजालाई दिल्ली सरकारले 'स्कर्टिङ', गाडी र केही सुरक्षाकर्मी उपलब्ध गराएको छ । 'त्यो पनि केन्द्रीय सरकारले उपलब्ध गराएको होइन,' विदेश मन्त्रालय स्रोतले भन्यो, 'निजी भ्रमणमा आएका निश्चित व्यक्तिहरूलाई उनीहरूले माग गरेमा राज्य सरकारहरूले सुरक्षा उपलब्ध गराउँछन् ।'
पूर्वराजाका साथमा
पूर्वरानी कोमल, दरबारका पूर्वसचिव सागर तिमल्सिना र सुरक्षाका लागि नेपाली सेनाका एक मेजर छन् । तीबाहेक 'दुई-तीन जना निजी सहायक' रहेको बुझिएको छ ।
मूख्य पेजमा फर्कन यहाँ थिच्नुस्
गान्धी परिवारसँग ज्ञानेन्द्रको चिनाजानी अहिलेको होइन । सन् १९६९ मा राजीव गान्धी र इटालियन सोनियाको विवाह भएलगत्तै त्यतिबेलाका अधिराजकुमार ज्ञानेन्द्रले उनीहरूलाई नेपाल निम्त्याएका थिए । अनि तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले नेपाललाई शान्तिक्षेत्र घोषणा गर्ने प्रस्ताव राखेपश्चात् १९७६ मा ज्ञानेन्द्रलाई तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री तथा राजीवकी आमा इन्दिराले दिल्ली निम्त्याएकी थिइन् ।
त्यसबखत उनीद्वारा ज्ञानेन्द्रको सम्मानमा आयोजित दिवाभोजका एक सहभागी तथा हाल सिंगापुरमा रहेका नेपालविज्ञ प्राध्यापक एसडी मुनीले कान्तिपुरसँग भने, 'भारतमा पूर्वराजघराना र हिन्दु आस्थावानहरूको एउटा उल्लेख्य समूह छ, जो नेपालका राजाप्रति सहानुभूति राख्छ । तर ज्ञानेन्द्रले ती सबैलाई टाढा पारे । सन् १९८९ मा राजीव गान्धीले त्यही समूहको कुरा सुन्न अस्वीकार गर्दै -नेपालविरुद्ध) व्यापार प्रतिबन्ध लागू गरे जसले पहिलो जनआन्दोलन गरायो ।'
नेपाली राजतन्त्रबारे
सहानुभूति राख्ने भारतीयहरूले अब चाहेर पनि केही गर्न नसक्ने प्राध्यापक मुनीको भनाइ छ । 'भारतको त्यो राजावादी समूहले नेपालमा राजतन्त्र ब्यँुतिएको देख्न चाहे पनि त्यसले खासै केही गर्न सक्ने अवस्था छैन, किनभने नेपालको अवस्था
व्यापक रूपमा बदलिसकेको छ,' उनले भने । निकट भविष्यमा नेपालमा राजतन्त्र कुनै पनि रूपमा उदय हुने सम्भावना आफूले नदेखेको उल्लेख गर्दै मुनीले थपे, 'पछि त झनै अप्ठेरो हुन्छ ।'
नेपाली राजतन्त्रप्रति सहानुभूति राख्ने भनी मुनीले संकेत गरेका समूहमध्येको एउटा यहाँको विपक्षी भारतीय जनता पार्टी -भाजपा) हो, जसले नेपालमा तीव्र गतिमा भइरहेको गणतन्त्रात्मक रूपान्तरणलाई हिच्किचाउँदै स्वीकारेको छ । यो पार्टी
अहिले चुनावी मोर्चामा छ र आगामी सरकार उसको
नेतत्वमा बनेमा नयाँ संविधान लेख्दै गरेको नेपालमा राजतन्त्रले ब्युँतिने आड पाउला भन्ने कतिपयको शंका छ ।
'खै कसरी नेपालीहरूमा भाजपाको छवि राजाप्रति
सहानुभूति राख्ने पार्टीका रूपमा बन्यो थाहा भएन,' नेपालका लागि पूर्वराजदूत तथा भाजपाका विदेश मामिला विज्ञ एनएन झाले कान्तिपुरसँग भने, 'भाजपा नेपालमा कुनै पनि समूहको पक्ष या विपक्षमा छैन । यो लोकतन्त्रको पक्षमा छ । त्यत्ति हो ।'
२००५ मा 'कु' गरेपछिको डिसेम्बरमा ज्ञानेन्द्र र गत डिसेम्बरमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालसँग भेटेका झाले भाजपा सत्तामा पुगे पनि निश्चित विषयमा नेपालप्रतिको नीति कांग्रेसकै जस्तो हुने बताए । 'केही कुराहरूमा हाम्रो नीति कांग्रेसको भन्दा फरक हुने छैन,' उनले भने, 'जस्तो कि नेपालमा भारतप्रति शत्रुवत सरकार हुनुहुँदैन, त्यो प्रस्ट छ । चीनप्रति अत्यधिक भर पर्ने सरकारलाई धेरैले यहाँ -भारतप्रति शत्रुवत) का रूपमा अथ्र्याउने छन् ।' उनले थपे, 'हाम्रो चाहना त यत्ति हो नेपालमा जो सत्तामा आए पनि भारतसँगको सम्बन्ध सुमधुर होस् ।'
जनआन्दोलन-२ लगत्तै प्रधानमन्त्री र प्रधानसेनापतिमार्फत 'बेबी किङ' -ज्ञानेन्द्रका नाति हृदयेन्द्र) मार्फत राजतन्त्रलाई निरन्तरता दिने कुरा आउँदा ज्ञानेन्द्रले मानेका थिएनन् । समय घर्किसकेपछि अहिले उनमा 'त्यही भए पनि हुन्छ' भन्ने भावना आएको हुनसक्छ, जसले सबभन्दा बढी भय माओवादीमा उत्पन्न गराएको छ । ज्ञानेन्द्रको भारत भ्रमणकै सेरोफेरोमा दरबार हत्याकाण्डको पुनः छानबिन गर्ने प्रधानमन्त्री दाहालको उक्तिलाई पूर्वराजामाथि दबाब सिर्जना गर्ने माओवादी रणनीतिका रूपमा धेरैले अथ्र्याएका छन् । पूर्वराजालाई भारतले आफूविरुद्ध प्रयोग गर्ने डर माओवादी घोषणामा लुकेको कतिपयको ठम्याइ छ । तर माओवादी बेकारमा तर्सेको एक भारतीय विश्लेषकले बताए ।
'अब पहिलेजस्तो १२ बुँदे सम्झौता होला भन्नु बेकारको कुरा हो,' भारतीय गुप्तचर संस्था 'र' को उच्च अधिकृत रहिसकेका साउथ एसिया एनालिसिस ग्रुपका अध्यक्ष डा. एस चन्द्रशेखरणले भने, 'आफूविरुद्ध केही नभएसम्म भारतले नेपालमा केही गर्दैन । नेपालमा बढिरहेको भनिएको चिनियाँ प्रभावबारे मूल्यांकन अहिल्यै
गर्नु निकै चाँडो हुनेछ । अहिले नेपालका दुइटा एजेन्डा छन्, संविधान बनाउने र शान्ति प्रक्रियालाई टुंगोमा पुर्‍याउने । माओवादीले तिनै कुरामा आफूलाई केन्दि्रत गर्नुपर्छ ।'
मूख्य पेजमा फर्कन यहाँ थिच्नुस्