बाणिज्य बैंकमा रोजगारीका अवसर

विजयबाबु खत्रीबैंक तथा वित्तीय संस्थाको संख्या वढ्ने क्रममा भएकाले थप आकर्षक रोजगारका अवसर आउने क्रममा छन् । सम्वन्धित विषयवारे जानकारी र वित्तीय क्षेत्रमा काम गर्ने इच्छा छ भने काम पाउने संभावना वढी छ । बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रका वारेमा कम जानकारी छ भने पनि आजै तयारी शुरु गरे हुन्छ । देशमा बेरोजगारको कमी छैन तर बैंक तथा वित्तीय संस्था संचालकहरु भन्छन्-"आकर्षक र जांगरीला" दक्ष जनशक्ति बजारमा उपलब्ध छैनन । सबैजसो वाणिज्य बैंक तथा अन्य वित्तिय संस्थाका प्रमुखहरु अरु बैंकबाट जनशक्ति तान्न सक्ने व्यक्तिलाई मानव संसाधन विभाग प्रमुख बनाउन चाहन्छन् । किनभने नयां व्यक्तिबाट मात्र बैंक चल्दैन । बैंक तथा वित्तिय संस्थाका शाखामा कम्तिमा १० जनशक्ति चाहिन्छ । वित्तीय संस्थाले हरेक दिन जसो एउटा शाखा खोल्ने गरेका छन । नयां वित्तीय संस्था खोल्ने क्रम पनि रोकिएको छैन । ६ बाणिज्य बैंक ३६ विकास बैंक र आधा दर्जन फाइनान्स कम्पनीले नयां लाइसेन्सको पखाईमा छन् । नयां खुल्ने वाणिज्य बैंक तथा अन्य प्रकारका वित्तिय संस्थालाई झन्डै एक सय जनशक्ति चाहिन्छन् । स-साना गाउं र शहरमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाका शाखा खुल्न थालेका छन् । बाग्लुगं, बेसीशहर, पाल्पा, गोरखा आदि यसका उदाहरण हुन् । निजी क्षेत्रका बैंकले यी स्थानमा शाखा खोल्दै छन् । विदेशवाट आउने आय रेमिटेन्सका लागि पनि निजी बैंकहरु विस्तारको चरणमा छन् । निजी क्षेत्रका बैंकका काम पाउन केही दक्षता आवश्यक पर्छ । निश्चित शैक्षिक योग्दा प्रविधि र विषयवस्तुको जानकारी भए बैंकका काम गर्न योग्य भइन्छ । अधिकांश बैंकले पनि यस्तै जनशक्तिको माग गर्छन । उदारीकरणपछि उपभोक्ता आकर्षित गर्न बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरु सकेसम्म सहज र सरल सेवा दिन प्रतिस्पर्धा गरेकाले बैंकमा कर्मचारीको संख्या पर्याप्त मात्रामा चाहिएको छ । २५ बर्ष अघि वाणिज्य बैंक र नेपाल बैंक लिमिटेडमात्र हुदां बैंकीङ क्षेत्रमा करिअर बनाउनु निकै नै जटिल थियो तर अहिले युवा युवतीका लागि बैंक तथा वित्तिय संस्थामा थुपै्र अवसर सिर्जना भएका छन । पछिल्लो २-३ बर्ष यता बैंक तथा वित्तिय संस्थाको संख्या ह्वात्तै बढेकाले यो क्षेत्रमा काम गर्ने सिमित जनशक्तिका लागि धेरै अवसर एकैचोटी सिर्जना भए । सबभन्दा पछिल्लो वाणिज्य बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत उपेन्द्र पौडल भन्छन्- दक्ष जनशक्तिको कतिसम्म अभाव छ भने बैंकहरुले दुई तहभन्दा बढी पदोन्नती दिन तयार भएपनि खोजेजस्ता जनशक्ति अझै पाउन सकिदैंन। देशभर क वर्गका बैंकको संख्या २५ पुगेको छ । ख वर्गका विकास बैंकको संख्या करिव ६०, ग वर्गका फाइनान्स कम्पनीको संख्या करिव ८० छ । हरेकलाई केन्द्रीय कार्यालयमा ४०-५० जना कर्मचारी चाहिन्छन् । लघु वित्त ग्रामीण विकास बैंक लगायत देशका सबै स्थानमा बैंक तथा वित्तिय संस्थाको संख्या उल्लेखनीय रुपमा बृद्धि भई २ सय १३ वटा पुगीसकेको छ र यी वित्तिय संस्थामा करिब १० हजारभन्दा बढी जनशक्ति संलग्न भैरहेका छन् । यी संस्थाले नियमित रुपमा नयां जनशक्ति लिदैं आएका छन् । राष्ट्र बैंकका अनुसार हाल देशभर करिब ६ सय ५० हाराहारीमा बैंकका शाखा संचालनमा छन् । हरेक शाखामा औसतमा १० जनाले काम गरिरहेका हुन्छन । ग्लोबल बैंकका अध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकाल भन्छन्-शाखा विस्तार निर्णय गर्न पाएपनि जनशक्तिको अभाव छ । दशक लामो द्धन्दको अन्त्य भई शान्ती प्रकि्रया शुरु भएकाले बैंकहरु ग्रामीण क्षेत्रतर्फ विस्तार भएकाले पछिल्लो समयमा बैंकहरु शाखा विस्तार गर्न चाहने भएकाले पनि देशभर यो क्षेत्रमा काम गर्ने कर्मचारीको संख्या बृद्धि भैरहेको छ । केही समयअघि नवील बैंकले विभिन्न स्थानमा एकैचोटी नौ वटा शाखा शुरु गरेको थियो । अर्को ठूलो बैंक नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकले आगामी बर्ष देशभर ३० भन्दा बढी शाखा स्थापना गर्ने सार्वजनिक गरिसकेको छ । यो क्रम सबै बैंक तथा वित्तिय संस्थाको छ । झन्डै एक दशक अघि जसरी उपभोक्ता कर्जाको शुरुवात भएको थियो त्यसैगरी छिट्टै बैंकहरु ग्रामीण बैंकमा जाने तरखर देखिएको छ । रेमिटान्सको रुपमा भित्रिएको मध्ये अधिकांश रकम गाउं शहरी क्षेत्रमा जाने भएकाले वित्तीय संस्था पनि यस तर्फ आकर्षित भएका हुन् । बैंकमा शाखा विस्तारबर्ष निक्षेप२००१ ४३०२००२ ४१३२००३ ४४७२००४ ४२३२००५ ४२२२००६ ४३७२००७ ५७४२००८ ६५० स्रोतः राष्ट्र बैंकबैंक तथा वित्तिय संस्थामा काम पाउन सजिलो छैन । काम शुरु गरे लगत्तै आकर्षक तलव र अन्य सुविधा पाइने भएकाले वेरोजगार युवायुवतीवीच बैंकको विज्ञापने सबभन्दा पहिला आकर्षित गर्छ । यही चाहना अनुसार हरेक दिन बैंकिगसम्बन्धी तालिम दिने संस्थाको संख्या बृद्धि भैरहेको छ । केएफएले यस्तो तालिम दिन शुरु गरेपछि अरु आधा दर्जन बढी संस्था स्थापना भएका छन । यी संस्थाले विभिन्न पत्रपत्रिकामा दैनिक तालिम कक्षा शुरु हुन लागेको विज्ञापन गर्छन । काठमाडौं वाहिर पनि यस्ता संस्थाको स्थापना भएका छन । विकसीत मुलुकजस्तो नेपालमा बैंकसम्बन्धी विशिष्ठ पाठ्यक्रम छैनन । विदेशमा प्राज्ञीक र विशेष प्रकारका तालिमभन्दा पनि विशेष पकारका कोर्षहरु उपलब्ध हुने गरेका छन । भारतको मुम्बईमा पनि पुने बैंकीड इन्ष्टिच्यूट छ । डिप्लोमा र ३ बर्षसम्मका बैंकिग एमवीए कोर्षहरु अध्ययन भैरहेका हुन्छन । नेपालमा पनि एपेक्स कलेजले बैंकिग विषयमा अध्यापन गराइरहेको छ । पोखरा विश्व विश्वविद्यालयको सम्बन्ध लिएर विविएसमा बैंक एन्ड इन्स्युरेन्स विषयलाई पढाउने गरिएको छ ।