यसो गरे कसो होला, आईजी सा'ब ?

बधाइ..........बधाइ ...........बधाइ

प्रहरी महानिरीक्षकमा नियुक्त हुनुभएकोमा बधाई । तपाईंको छनोट पक्रिया बारेमा प्रहरी संगठनभित्र सकारात्मक टिप्पणीहरू सुनिएको छ । यस अर्थमा नेपाल सरकारको निर्णय प्रक्रियालाई सम्मान गर्नैपर्छ । यद्यपि यसपटक प्रहरी संगठनभित्रको तथाकथित वणर्ानुक्रमको नियम भत्किएको छ । योग्यता र कार्यक्षमतालाई सरकारले छनोटको आधार बनाएको प्रस्ट छ । तर तपाईंले प्राप्त गर्नुभएको पद र हैसियत सँगसँगै जोडिएको जिम्मेवारी पक्षलाई भविष्यमा के कसरी बहन गर्नुहुन्छ, त्यो सबैका लागि पर्ख र हेरको विषय बनेको छ । यस अर्थमा तपाईंले लथालिङ्ग अवस्थामा रहेको प्रहरी संगठनलाई कसरी समायोजन र व्यवस्थापन गर्नुहुन्छ, त्यसैका आधारमा सरकारको निर्णयको औचित्य पनि सही अर्थमा सावित हुनेछ ।
तपाईंले आफ्नो कान नचिराई टाठो राख्नुहुनेछ भन्ने विश्वास गर्नुबाहेक तत्कालीन विकल्प अरू हुन पनि त सक्दैन । आशा गर्ने र निराशामा परिणत हुने निरन्तरताको क्रम भङ्ग गर्न र तपाईं सफल हुनुहुनेछ भन्ने कामना गर्दै केही सुझाव दिन चाहन्छु ।
साहसको खाँचो
सिङ्गो मुलुक र प्रहरी संगठनप्रतिको जवाफदेहितालाई सर्वोपरी ठान्ने विषयलाई कार्यशैलीको केन्द्रविन्दु बनाउनुहोस् । आफ्नो व्यक्तिगत लाभ र हितलाई लत्याउन सक्ने व्यक्तिमात्र आन्तरिक रूपमै आँटिलो र साहसिक बन्न सक्छ । दास मानसिकताका व्यक्तिहरू भोका र लोभी हुन्छन् । आईजीपीपछि पनि राजदूत बन्ने वा अन्य कुनै लाभका पद प्राप्त गर्ने लोभले कहिल्यै पनि सक्षम र निर्भीक बन्न नसकेको तीतो विगत छ । त्यसैले नेपाल प्रहरीमा तपाइर्ंले देखाउन सक्ने आँटको निर्धारण तपाईंभित्रको त्यागको भावनाले निर्देशित गर्नेछ ।
गुटबन्दीको अन्त्य
विगतमा विभिन्न कारणबाट प्रेरित भई कुनै हाकिमविशेषको नजिकमा रहेको क्षेत्रीय, भेगीय, जातीय आधारमा देखिएको आबद्धता आदि विविध कारणबाट जन्मिएका स्वार्थी गुटलाई चिर्न तपाईंले सम्भावनाको शैली अपनाउनुपर्छ । समकक्षीलाई विश्वास गर्ने, रायसल्लाह लिने, विवादास्पद विषयमा सामूहिक छलफल गर्ने, मातहतलाई आर्थिक तथा प्रशासनिक अधिकार प्रत्यायोजन गर्ने, आईजीपीको दौडको प्रतिस्पर्धामा रहेका समकक्षी एआईजी रवीन्द्र प्रतापको
सहयोग र भूमिकालाई उपयोग र सम्मान गर्ने शैली अपनाउनुहोस् ।
प्रणालीमा सुधार
प्रहरी संगठनको आन्तरिक प्रशासनिक प्रणाली नै कमजोर भएकोले संगठन लथालिङ्ग हुनगएको हो । नियम सबैका लागि, पालना सबैले गर्नुपर्ने भन्ने नियमको सार्वभौम मान्यता विपरीत नियम कानुनको प्रयोग गरिएकै कारण ३० वर्षे, ३२ वर्षे खेल संगठनभित्र मौलाएको छ । संख्यात्मक रूपमा ५६ हजारभन्दा बढी भइसकेको प्रहरी संगठनको सञ्चालनको आधार प्रणाली, प्रक्रिया र पद्धति नै बन्नुपर्छ । २१ औं शताब्दीमा प्रशासन सञ्चालनका विभिन्न नियम र सिद्धान्तहरू बनिसकेका
छन् । तिनीहरूको प्रयोग नेपाल प्रहरीले पनि किन नगर्ने ?
भ्रष्टाचार नियन्त्रण
नेपाल प्रहरी भ्रष्टाचारी बन्नुको मूल कारण कानुनी राज्यको पालना हुन नसकेकोले हो । अपराधी र प्रहरी बीचको सुसम्बन्धको आधार भ्रष्टाचार हो । भ्रष्टाचारबाट आर्जेको रकमले नै व्यावसायिक उन्नतिलाई निर्धारण गर्ने जस्ता गलत परम्पराले यो संगठन कटु आलोचनाको सिकार बनेको छ । लाभको पद र महत्त्वपूर्ण प्रतिस्थानमा सरुवा पाउनका लागि गरिने तँछाड-मछाडको प्रेरक तत्त्व नै बनेको छ, भ्रष्टाचार । विगतमा भ्रष्टाचार र नियन्त्रण संगठनको प्रमुख नीति नै थियो । तर नीति लागू गर्ने र वकालत गर्नेहरू नै अख्तियारको कारबाहीमा परे । सुधारिएको व्यक्तिबाट मात्र सुधारको सम्भावना रहन्छ भनेझैं तपाईंको छवि भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि उपयुक्त छ । तसर्थ यसलाई खरो तर रीतपूर्वक उपयोग गर्नुहोस् । प्रहरीभित्रै धमिराका रूपमा रहेका सरुवा-बढुवामा समेत शुभलाभको खेल खेल्ने भ्रष्टहरूको पहिचान गरी आन्तरिक शुद्धिकरण अभियान सञ्चालन गर्नुहोस् । प्रहरी संगठन स्वयम्भित्रको कल्याणकारी फन्ड कहाँ छ ? कति छ ? खरिद प्रणाली के हो ? कसैलाई थाहा छैन । सामानहरूको गुणस्तर कहालीलाग्दो छ, नीलो रंगको सर्ट-पेन्ट एउटै धुलाइमा अर्को रंगमा परिणत हुने गर्छ । कति दर-भाउ हो, कसरी खरिद गरियो ? कोही बोल्दैनन् । प्रहरी संगठनभित्रको आर्थिक कारोबारलाई पारदर्शी बनाउनुहोस् र बाहिरी भ्रष्टाचारलाई नियन्त्रण गर्न कडाइका साथ अनुगमन गर्ने प्रणालीको विकास गर्नुहोस् ।
पदीय लिप्तता
आईजीपी बन्नका लागि पहिलोपटक तपाईंले आफ्नो स्पष्ट दृष्टिकोणसहितको कार्ययोजना प्रस्तुत गर्नुभएकाले केही आश जाग्नु स्वाभाविकै हो । तर योजना र दृष्टिकोण आफैंमा केही होइनन् । यसका लागि कार्यान्वयन गर्नसक्ने क्षमता र प्रतिबद्धता जरुरी हुन्छ । विगतका आईजीपीहरूले पनि सुशासन र सुदृढीकरणका ढ्वाङ धेरै फुके, तर अन्त्यमा परिस्थिति, राजनीतिक नेतृत्व र अन्य कुनै पक्षलाई दोष दिँदै आफ्नो लाचारी छोप्ने प्रयास गरे, तर इतिहासले त्यसलाई क्षमा गर्दैन । त्यसैले सक्नुहुन्छ भने कानुनले दिएको अधिकारलाई निर्भीकतासाथ प्रयोग गर्नुहोस् । आफ्नो सही र आवश्यक योजना कार्यान्वयन गर्न नसक्ने अवस्था आएमा काँधभरि फुली लगाएर कुनै व्यक्ति वा दलको जुत्ताको तलुवा बनेर नालायकहरूको पंक्तिमा आफ्नो नाम लेखाउन लागिनपर्नोस् । पद नै सबै कुरा ठान्ने मानसिकताबाट आफूलाई अलग राख्नुहोस् ।
निम्न दर्जाको हित
आजसम्म जति सुविधाहरू, आए सबै माथिल्लो दर्जाको हितमा आए । संगठनको आधारको रूपमा रहेका निम्न दर्जाका हितलाई केन्द्रविन्दु बनाएर निश्चित योजनाहरू लागू गर्नुहोस् । एकै दर्जामा १२-१३ वर्ष बसेको प्रहरी कर्मचारीले कुन मनोबलले काम गर्ला ? उनीहरूको जागिर जीवनको भविष्य के हुने हो ? कसले तोक्ने ? भगवान भरोसा जागिर खाने मान्छेले जनताको कस्तो सेवा गर्ला ? त्यसैले युएन सेवा, पदोन्नति, बिमा, भत्ता, सुविधा लगायतका विषयमा संस्थागत रूपमा एउटा प्रक्रियाको थालनी गर्नुहोस् ।
अन्त्यमा नेपाल प्रहरीलाई आधुनिक, जनमुखी र व्यावसायिक प्रहरी बनाउन गाह्रो छैन । प्रहरीभित्र शिक्षित, ऊर्जावान कर्मचारीको कमी छ्रैन । तर यसको परिचालन र नेतृत्वको कार्यदक्षता, कार्यशैली नै निष्त्रिmय भएका कारण यसले आफ्नो उत्कृष्टताको प्रदर्शन गर्नसकेको छैन । तपाईंले हासिल गर्नुभएको पदीय जिम्मेवारीलाई संगठनको बृहत्तर हितमा प्रयोग गर्ने प्रयास समयमै गर्नुहोस् । समयले पछि तपाईंलाई पनि पर्खिने छैन । समयको अन्तिम क्षणमा प्रहरी संगठनलाई भकुन्डो बनायो, राजनीतिक हस्तक्षेप भयो आदि-इत्यादि विधवा विलापको कुनै औचित्य रहन्न । यसलाई समयमै त्यागको भावनासहित लागू गर्ने प्रयास गर्नुहोस् । यसो गरे कसो होला, आईजीपी साहेव !

मूख्य पेजमा फर्कन यहाँ थिच्नुस्